Zapewne każdy z nas miał w szkole lub na zajęciach pozalekcyjnych swojego ulubionego nauczyciela. Takiego, dla którego nie chciało się opuszczać zajęć, a absencja była powodem do smutku. Takiego, z którym 45 minut trwała niczym zbyt krótka chwila, którą chciałoby się jeszcze przedłużyć. Takiego, który zdecydowanie umiał przekazywać wiedzę i zachęcał do zgłębiania tematu we własnym zakresie. Co sprawia, że Ci pedagodzy mają swoisty urok i mówimy o nich, że są dobrymi nauczycielami? Na pewno mieli przynajmniej część z dziesięciu cech, które wymienimy w poniższym poradniku!
Dlaczego poszukujemy dobrych nauczycieli?
Publiczna oświata ma to do siebie, że jest ona obligatoryjna dla każdego dziecka. Inaczej jest jednak w sektorze prywatnym, gdzie uczniowie dobrowolnie zapisują się na wybrane przedmioty. To sprawia, że poszczególne szkoły językowe, kluby pływackie czy inne biznesy edukacyjne ze sobą konkurują, poszukując dobrych nauczycieli. Ci bowiem stanowią najlepszą wizytówkę szkoły i zapewniają zyskowność całego przedsięwzięcia. Abstrahując od kwestii ekonomicznej, dobry nauczyciel jest w stanie zarazić swoją pasją podopiecznych. Pojawia się naturalna chęć kształcenia, która przełoży się nie tylko na kontynuację nauki w danej placówce, ale i zdobywaniu wiedzy na własną rękę. Kapitał intelektualny, który dana jednostka zdobędzie podczas pracy z dobrym nauczycielem z pewnością niejednokrotnie zaowocuje w dorosłym życiu. Dlatego tak ważne jest nieustanne podnoszenie standardów edukacyjnych i poziomu przekazywanej wiedzy zarówno w sferze nauczania publicznego, jak i prywatnego.
Dobry nauczyciel jest pasjonatem
Zapewne zdarzyło się Wam trafić na „edukatorów”, czyli prowadzących zajęcia w stylu iście odtwórczym. Zero kreatywności, zero koncepcji własnej, a lekcje polegały na przepisywaniu zdań z podręcznika do zeszytu. Na końcu lekcji pojawiała się myśl, że można było zostać w domu i po prostu przepisać kilka zdań z książki do notesu. Bez wątpienia nie można powiedzieć o takiej osobie, że pasjonuje się swoim przedmiotem. Gdyby tak było, to podręcznik stanowiłby jedynie formalny element dydaktyki, zaś cała wiedza pochodziłaby wprost od nauczyciela. I nie chodzi tu jedynie o zasypywanie uczniów ciekawostkami czy „smaczkami” edukacyjnymi. Mowa o takim przekazywaniu wiedzy, który mówi sam przez siebie: znam się na tym, co mówię, mam w danym obszarze rozległą wiedzę. Dobry nauczyciel jest w stanie mówić o swoim przedmiocie tak, by uczniowie czuli od niego faktyczne, żywe i głębokie zainteresowanie tematem.
Dobry nauczyciel potrafi zainspirować
Niezwykle istotną kwestią definiującą dobrego nauczyciela jest pewna charyzma, która pobudza uczniów do interakcji. To umiejętność takiego postępowania i kreowania wizerunku, po którym słuchacze będą zmotywowani do działania. Całość nie powinna wynikać z usilnego przekonywania uczniów, że coś jest robione dla ich dobra, albo że wiedza im się przyda. Dobry nauczyciel potrafi tak zainspirować uczniów, że Ci z własnej i nieprzymuszonej woli przyjmą postawę aktywną. Jak to zrobić? Przede wszystkim pokazując możliwości i szanse, które płyną z wiedzy i nauki. To będzie działać trochę na zasadzie mówców motywacyjnych i wizjonerów biznesu, tyle że osadzonych w realiach edukacyjnych. Co za tym idzie – nauczyciel powinien operować całą swoją postawą, nie tylko wzniosłymi słowami. Treść powinna być jak najbardziej ambitna, a w ślad za nią powinny iść działania inspirujące do pogłębiania wiedzy.
Dobry nauczyciel buduje relacje
Otoczka niedostępności, obojętności czy pewnego dystansu sprawdza się w dziedzinach wymagających podległości. Choć faktyczny stosunek nauczyciel – uczeń zakłada pewną hierarchiczność, to nie powinien on budować swojego autorytetu na autorytaryzmie. Dobry nauczyciel powinien w pewnym stopniu skrócić dystans, budując tym samym zaufanie i poczucie, że można z nim debatować. Ta relacja nie powinna iść także w drugą stronę, gdzie nauczyciel jest kumplem, który na siłę chce stać się naszym kolegą. Całość powinna raczej przypominać stosunki dobrych sąsiadów – w razie potrzeby uczeń ma pewność, że może liczyć na nauczyciela. W tym zakresie można pozwolić sobie na pewną dozę nieformalnych stosunków, na przykład zorganizowania ogniska z uczniami czy wyjścia do parku trampolin. Wspólna więź i zbudowana relacja przełożą się na zainteresowanie przedmiotem, a jeśli nie stricte nauką, to aktywnością na zajęciach.
Dobry nauczyciel traktuje uczniów indywidualnie
Czy może być coś gorszego, niż korporacyjne podejście do ucznia, który staje się tylko numerkiem w dzienniku? Z pewnością jest to bolączka, która nieprzerwanie od lat trawi naszą edukację państwową. Dodatkowe potęgowanie tego efektu poprzez wytwarzanie „wyścigu szczurów” o jak najlepszą ocenę nie ma nic wspólnego z byciem dobrym nauczycielem. Niezwykle istotną kwestią jest postrzeganie ucznia jako indywidualnej jednostki ze zróżnicowanym potencjałem i innymi talentami. Nie każdemu przyjdzie przyswajanie danego przedmiotu z łatwością – być może niektórzy mogą mieć trudności ze zrozumieniem zagadnień. Zwracając uwagę na każdego z osobna i traktując uczniów indywidualnie, nauczyciel zyskuje w oczach podopiecznego. To pomaga w budowaniu zaufania i pokazuje, że uczeń może polegać na swoim nauczycielu. Jest to niezwykle ważne w kontekście motywacji i chęci do dalszej pracy nad pogłębianiem wiedzy.
Dobry nauczyciel aktywnie słucha
Nawiązując nieco do poprzedniego akapitu, dobry nauczyciel powinien umieć słuchać. Pod tym hasłem rozumiemy postawę empatyczną, chęć wysłuchania i zrozumienia ucznia. Okres nastoletni to burza hormonów przepleciona różnymi nadziejami, oczekiwaniami i marzeniami. Niezwykle łatwo jest wyrządzić krzywdę ignorowaniem obaw czy lekceważeniem ucznia, co niestety zdarza się niektórym dorosłym. Aktywne słuchanie powinno umożliwić podopiecznemu uzewnętrznienie swoich myśli oraz przekonań. Nawet jeśli z nimi się nie zgadzamy, nie powinniśmy w żadnym stopniu traktować ucznia z góry lub uciekać się do pozamerytorycznej argumentacji. Dzięki aktywnemu słuchaniu staniemy się „sojusznikiem” młodego człowieka – pokażemy mu, że nie jest sam ze swoimi problemami. Takie wsparcie może dać ogromną dawkę odwagi do przezwyciężania trudności, a jednocześnie zachęci do podejmowania wyzwań.
Dobry nauczyciel szanuje każdego ucznia
Szacunek do drugiego człowieka to elementarna część kultury osobistej, której mamy prawo oczekiwać od każdej osoby. Niestety, mentalność części osób wciąż nie uznaje stwierdzenia, że starsi również powinni się odnosić z szacunkiem do młodszych. Obśmiewanie na forum klasy, deprecjonowanie uczniów, a nawet ubliżające określenia w dalszym ciągu się zdarzają. To wystawia skrajnie negatywną ocenę nauczycielowi nie tylko jako pedagogowi, ale również jako człowiekowi. Stonowana rozmowa bez eskalacji negatywnych emocji, stronienie od epitetów czy uszczypliwości z pewnością dobrze wpłyną na wizerunek nauczyciela. Nawet jeśli uczeń sam stoi na bakier z kulturą osobistą, dobry nauczyciel nie zniży się do takiego poziomu. Na koniec dnia to uczeń zaprezentuje się z nienajlepszej strony, a pedagog udowodni, że można prowadzić rozmowę w cywilizowany sposób, nawet jeśli rozmówca jest znacznie młodszy.
Dobry nauczyciel dostrzega potencjał w każdym
Nic z ciebie dobrego nie wyrośnie. Jak tak dalej pójdzie, to będziesz na budowie rowy kopać. Nie nadajesz się do tego. Jesteś za głupi, żeby to zrozumieć. Te i inne inwektywy w dalszym ciągu wybrzmiewają w murach niektórych szkół. Problemem jest tu jednak nie obniżona zdolność ucznia do nauki, a indolencja nauczyciela, który oczekuje, by każde dziecko bez problemu przyswajało materiał. Dobry nauczyciel nie tylko nigdy nie zwróci się do ucznia w ten sposób, ale też dostrzeże inny talent. Być może jest ktoś, kto ma doskonałe oceny z WF-u, ale nauka matematyki sprawi mu problem. Zamiast pokazywać mu, jak niekompetentny jest z przedmiotu ścisłego, podejmie z nim współpracę na zajęciach dodatkowych. Jednocześnie upewni go, że warto rozważyć wytężoną pracę z wychowania fizycznego, gdyż – najwyraźniej – ma ogromny potencjał. Takie postępowanie sprawi, że uczeń – pomimo nienajlepszych wyników – będzie miał w sobie motywację do pokonywania pojawiających się problemów i wytężonej pracy.
Dobry nauczyciel ma anielską cierpliwość
Cierpliwość to jedna z najczęściej wymienianych cech w kontekście idealnego nauczyciela. Coraz rzadziej zdarzają się antyprzykłady pedagogów, którzy mówią „Trzeba było słuchać, to byś zrozumiał, nie będę tego powtarzać w nieskończoność”. Szkolnictwo prywatne jako standard nauczycielski stawia właśnie cierpliwość, dzięki czemu uczniowie lepiej przyswajają materiał. Jak to jest ze sobą skorelowane? Bardzo prosto – cierpliwy nauczyciel pracuje z podopiecznymi nad danym zagadnieniem do momentu, w którym wszyscy zrozumieją temat. Cierpliwość – ściśle powiązana z empatią w przypadku nauczycieli – zdecydowanie pomagają osiągać uczniom lepsze wyniki. To także bezpośrednia zachęta do uczniów, którzy motywowani są marchewką zamiast kijem, vide: spotykają się z życzliwością zamiast umniejszaniem ich zdolności.
Dobry nauczyciel aktywnie się szkoli
Znane powiedzenie głosi, że człowiek uczy się przez całe życie – trudno z tym jakkolwiek się nie zgodzić. Kolejne odkrycia, zmiany językowe, nowe wizje szkoleniowe sprawiają, że szeroko pojęta nauka ewoluuje. Dobry nauczyciel ma tego świadomość i samodzielnie lub w porozumieniu ze swoją placówką aktywnie się szkoli. Sprzyja ku temu mnogość rozmaitych kursów, także tych w formie online, o których pisaliśmy w poprzednim artykule. Inwestując w nauczycieli, inwestujemy także w jakość edukacji oferowanej w naszej placówce. Co za tym idzie – zwiększamy naszą konkurencyjność na rynku prywatnych szkół, niezależnie czy mowa tu o językach obcych, pływaniu, tańcu czy tenisie. Jeśli prowadzącym jest pasjonatem – a to jeden z czynników definiujących dobrego nauczyciela – możemy również mówić o spełnieniu zawodowym i osobistej satysfakcji.
Dobry nauczyciel korzysta z narzędzi XXI wieku
Cyfryzacja i postęp technologiczny są wszechobecne, co udowadnia szereg przykładów z życia codziennego. Również i w szkołach możemy zauważyć ten trend, gdzie dzienniki papierowe zostają zastąpione narzędziami online. Dobry nauczyciel jest w stanie pracować zarówno z fizycznym, jak i cyfrowym nośnikiem. Co więcej – nauczyciel XXI wieku dostrzega korzyści płynące z takich ułatwień, jak ActiveNow. Zarządzanie planem zajęć w systemie zdalnym, komunikacja masowa czy możliwość zadawania prac domowych w trybie online to przykładowe walory takiego rozwiązania. Fakt ten potęgowany jest przez oczekiwania rodziców i uczniów, którzy zamiast wizyt w sekretariacie czy telefonów do pedagoga, wolą zalogować się do panelu klienta. Nauczyciel powinien mieć tę świadomość, że kult ciężkiej pracy to relikt przeszłości: obecnie efektywność i „mądra praca” to istotne walory w praktycznie każdej branży.
