Przeglądając portale z ogłoszeniami o pracę, często natrafimy na propozycje kierowane do lektorów języków obcych. Praca w szkole językowej w dalszym ciągu jest popularną formą zarobkowania, gdyż znajomość języka jest niezwykle przydatna. Szczególnie dużo ofert mogą trafić Ci, którzy biegle znają niszowe, lecz trendujące języki: norweski, japoński, chorwacki czy rumuński. Jeśli nigdy wcześniej nie pracowałeś w szkole językowej, to koniecznie przeczytaj ten artykuł. Dowiesz się z niego, jak wygląda praca w szkole językowej i na co musisz zwrócić uwagę.

Praca w szkole językowej – kto może być lektorem?

Szkoły językowe obecne są praktycznie w każdym mieście w Polsce. Trudno się temu dziwić, skoro znajomość języka obcego otwiera ogromne możliwości w życiu. Od opcji dobrze płatnej pracy za granicą przez poszerzenie kompetencji własnych aż po możliwość swobodnego podróżowania i komunikowania się z lokalnymi mieszkańcami. Co więcej, Polacy coraz chętniej sięgają po dotychczas mniej popularne języki. Poza klasyką gatunku w postaci angielskiego, niemieckiego, hiszpańskiego czy francuskiego, coraz częściej decydujemy się na języki skandynawskie, bliskowschodnie, bałkańskie oraz dalekowschodnie. Po kursy językowe sięgają zarówno dorośli, jak i dzieci posyłani na zajęcia przez swoich opiekunów.

Tak duże zainteresowanie językami obcymi oznacza, że popyt na naukę musi być w jakiś sposób zaspokojony. Okazuje się, że ustawowa oświata w postaci szkół podstawowych i ponadpodstawowych nie gwarantuje znajomości więcej niż jednego języka obcego na poziomie zaawansowanym. Szanse otrzymują zatem prywatni korepetytorzy oraz szkoły językowe. Częściej jednak Polacy sięgają po drugą z opcji – wszystko bowiem odbywa się na umowie w ramach jasnych i przejrzystych zasad. Praca z korepetytorem też może mieć swoje zalety, jednak obarczona jest większym ryzykiem. Warto więc pamiętać, by z takimi osobami podpisywać umowę o korepetycje. Powróćmy jednak do głównego wątku i skupmy się tylko i wyłącznie na pracy w szkole językowej.

Rozmowa rekrutacyjna w szkole językowej

Nim zaczniemy się zastanawiać, jak wygląda praca w szkole językowej, warto zacząć całą ścieżkę zawodową od początku. Nieodłącznym etapem rekrutacji na dane stanowisko jest oczywiście rozmowa kwalifikacyjna. Na niej pojawią się pytania dotyczące przede wszystkim umiejętności twardych, takich jak:

• Dotychczasowe doświadczenie zawodowe;
• Stopień zaawansowania danego języka;
• Certyfikaty i dyplomy potwierdzające deklarowane kompetencje;
• Potwierdzenie zapoznania się z wymaganiami wobec kandydata;
• Ogólna znajomość firmy, która oferuje pracę;
• Podstawowe umiejętności, np. obsługa komputera i pakietu Office;

Nie zabraknie też pytań o kompetencje miękkie oraz wizję współpracy. Do tej kategorii zaliczymy między innymi takie zagadnienia:

• Umiejętność pracy z drugą osobą, w szczególności z grupą docelową szkoły;
• Wizja prowadzenia zajęć w określonym przedziale czasowym;
• Pomysły na urozmaicenie lekcji i zaktywizowanie słuchaczy;
• Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach stresowych oraz z trudnym uczniem;
• Sposoby na przygotowanie się do zajęć oraz czas na to poświęcany;
• Wizja współpracy z innymi nauczycielami zatrudnionymi w szkole;

Przy okazji „HR’owego Q&A” warto przypomnieć o pytaniach, które absolutnie nie mogą paść na rozmowie rekrutacyjnej. Nie tylko chodzi o niezdrową atmosferę, poczucie skrępowania czy zakłopotania, ale o prawny zakaz zadawania pytań niezwiązanych z zawodem. Masz prawo odmówić udzielenia odpowiedzi w przypadku, gdy rekruter zapyta o:

• Twoją przynależność wyznaniową oraz zaangażowanie w kult religijny;
• Twoje plany na założenie rodziny oraz pytanie o kwestie związane z ciążą;
• Twoje poglądy polityczne, przekonania ideologiczne czy światopoglądowe;
• Twoje nałogi oraz o to, w jakiej formie i z jakim skutkiem je zaspokajasz;
• Twoją sytuację rodzinną, a w szczególności o członków Twojej rodziny;

Czy rekruter może dociekać informacji na temat stanu zdrowia osoby, która chce pracować w szkole językowej. Tak, o ile te informacje związane są ze stanowiskiem, na które dany kandydat aplikuje. Może więc pojawić się pytanie o to, jak radzimy sobie w pracy siedzącej lub czy mamy wady wzroku. Nie powinny się jednak pojawiać pytania na przykład o to, czy cierpimy na choroby weneryczne. 

Oczekiwania od lektora ze strony szkoły językowej

Nie jest sekretem, że jedne osoby mają znacznie większe predyspozycje na objęcie stanowiska lektora języka obcego niż inne. Czasami stanowią o tym kompetencje twarde, np. doświadczenie w zawodzie czy biegłość językowa. Zdarzają się jednak sytuacje, w których różnicę robią umiejętności miękkie, np. zdolność do pracy z dziećmi, ogólny poziom komunikatywności. Można jednak określić kryteria, które są szczególnie cenne i mile widziane dla szkoły językowej poszukującej lektora. Chociaż każda placówka ma indywidualne wytyczne co do sylwetki idealnego kandydata, to można ustalić pewien uniwersalny klucz mile widzianych cech. Zaliczają się do niego:

• Biegła znajomość nauczanego języka – absolutny mus, bez którego nie ma szans na jakąkolwiek formę zatrudnienia w szkole językowej;
• Doświadczenie w edukacji – mowa tu nie tylko o pracy w szkołach językowych, ale też o praktykach studenckich czy działaniu jako korepetytor;
• Umiejętność pracy pod presją – musisz opanować szeroko rozumiany stres, trudnego ucznia, konfliktowego rodzica i inne sytuacje, które są nieprzyjemne;
• Zorganizowanie – praca jako nauczyciel to nie tylko przekazanie wiedzy z książki, ale też przygotowanie własnych materiałów dydaktycznych;
• Zaangażowanie – szkoły potrzebują nauczycieli z pasją i przekonaniem, nie osób, które wyrecytują kilka zdań z podręcznika i dodadzą komentarz;
• Sumienność – uniwersalna kompetencja, która jest ceniona w każdym zawodzie, nie tylko pośród lektorów w szkołach językowych;
• Rzetelność – kolejna z uniwersalnych kompetencji, tu jednak nabiera wymiaru sprostania oczekiwaniom klientów spragnionych wiedzy;
• Umiejętności interpersonalne – łatwość nawiązywania kontaktu to kolejny atut, który jest istotny dla osób bezpośrednio pracujących z klientem;
• Znajomość obsługi komputera i Internetu – w XXI wieku jest to praktycznie konieczność, szczególnie gdy firma korzysta z e-ułatwień, np. z ActiveNow;
• Gotowość do pracy w weekendy – zdecydowana większość szkół oferuje swoje kursy poza tygodniem roboczym, czyli w soboty i niedziele.

Oczekiwania od lektora ze strony kursantów

Osoba pracująca w szkole językowej musi sprostać wymaganiom nie tylko podmiotu dającego zatrudnienie. Również i uczniowie mają pewne oczekiwania, które należy zaspokoić możliwie jak najlepiej. Jeśli się uda, wówczas kursanci będą nie tylko zadowoleni ze zgłębionej wiedzy, ale i docenią owocną współpracę w przyjaznych warunkach z nauczycielem. Najczęściej kierowane oczekiwania pod adresem lektora języków obcych ze strony słuchaczy to:

• Kreatywne prowadzenie zajęć – szkolna forma dyktowania regułek z podręcznika nikogo nie zaciekawi, lekcje powinny być znacznie bardziej interesujące;
• Dobra organizacja – lektor, który wiecznie zapomina materiałów dydaktycznych lub nie ocenia prac na czas nie zjedna sobie sympatii słuchaczy;
• Umiejętność prostego tłumaczenia – niektóre tematy są dość skomplikowane, zadaniem nauczyciela jest przekazanie wiedzy w łatwo przyswajalnej formie;
• Brak nadmiernej presji – słuchaczom zależy, by nauczyciel od nich wymagał, ale nie był zbyt surowy i nie wprowadzał toksycznej atmosfery;
• Dostępność po godzinach lektoratu – jeśli pojawią się pytania, uczeń zapewne wyrazi je poprzez mail, na który chciałby uzyskać odpowiedź możliwie szybko;

Te pięć punktów to tak naprawdę esencja, która jest najistotniejsza dla uczestników kursu. Ktoś mógłby stwierdzić, że brakuje bardziej przyziemnych elementów, np. uprzejmego zachowania czy wyważonego ubioru. Te kwestie jednak są na tyle oczywiste, że nie poruszamy ich i nie zaliczamy do listy najważniejszych oczekiwań.

Podręczniki z rekomendacji szkoły czy własne?

Nieodłączną kwestią procesu dydaktycznego jest posługiwanie się książkami i podręcznikami. Tutaj pojawia się pytanie – czy lektor powinien dysponować bazą własnych książek? Czy standardem jest, że w każdej szkole językowej znajduje się zbiór tekstów do pracy z kursantami? A może powinien on opracować autorski podręcznik do pracy z daną grupą uczestników? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ wszystko tak naprawdę zależy od wytycznych szkoły. Informacja o tym bardzo często umieszczana jest w ogłoszeniu o pracę. Warto jednak przygotować się i obrać odpowiednią taktykę w zależności od szkoły, do której aplikujemy. 

Zajmijmy się najpierw tematem pisania własnych podręczników, bo to najrzadsza przypadłość. Tutaj praktycznie żadna placówka edukacyjna nie będzie wymagać napisania od podstaw własnej książki do nauki. Znacznie częstszą kwestią jest bazowanie na indywidualnie przygotowanych materiałach, ale nie na całych podręcznikach. Większość szkół językowych posiada rekomendacje literatury, która najchętniej będzie widziana w metodyce nauczania. Na rozmowie rekrutacyjnej może się pojawić pytanie odnośnie tego, z jakich książek będziemy korzystać. Niektóre placówki – szczególnie franczyza szkoły językowej – ma własne zbiory dydaktyczne. Wówczas nauczyciel musi bazować przede wszystkim na książkach, które są własnością franczyzy.

Praca jako lektor to także praca w domu

Zdecydowana większość zawodów to tzw. „praca 8–16”, czyli ośmiogodzinny model w cyklu pięciu dni tygodniowo. Nie dotyczy to jednak nauczycieli szkół prywatnych – praca jako lektor ma nieco inną specyfikę. Przede wszystkim – nie zawsze będzie to praca ze słuchaczami przez równe czterdzieści roboczogodzin. Może się okazać, że będziesz prowadzić pięć grup, a z każdą pracować po trzy godziny w tygodniu. Wydaje się proste, jednak w praktyce znakomita większość Twoich zadań będzie realizowana poza szkołą. Dydaktycy z wieloletnim doświadczeniem mówią wprost – co najmniej 2/3 Twojej pracy to przede wszystkim zadania niezwiązane z bezpośrednią pracą z klientem.

Można więc się zastanowić, co jest takiego absorbującego, by zajmowało ponad 60% codziennych obowiązków zawodowych? Tutaj przede wszystkim mówimy o dobrym przygotowaniu do kolejnych lekcji i opracowaniu materiałów własnych. Oczywiście, można posłużyć się ćwiczeniami z lat poprzednich, warto jednak odświeżać bazę dydaktyczną i proponować nowe formy nauki. Nie zapominajmy też o sprawdzianach, które należy ocenić oraz przygotować odpowiedni komentarz. Wypada także od czasu do czasu zerknąć na pocztę e-mail, by sprawdzić, czy uczniowie nie zadali pytań po zajęciach. Okazuje się więc, że do jednej lekcji trwającej godzinę zegarową możemy przygotowywać się przez dwie, a nawet trzy godziny w domu lub w biurze.

Kto powinien pracować w szkole językowej?

Praca jako lektor szkoły językowej to bez wątpienia zawód nie dla każdego. Nie chodzi tu jedynie o fakt, że nie każdy posługuje się określonym językiem w stopniu biegłym. Mowa tu przede wszystkim o indywidualnych predyspozycjach oraz podejściu do osób, które spotka się na swojej zawodowej ścieżce. Tak jak nie każdy ma rękę, by być hydraulikiem, mechanikiem czy elektrykiem, tak nie każdy ma „powołanie” do pracy jako nauczyciel. Do pracy w szkole językowej najlepiej nadają się osoby, które:

• Umieją aktywnie słuchać – odnosi się to zarówno do faktycznego rozumienia obaw, jak i umiejętnego czytania komunikatów wysyłanych przez słuchaczy
• Są cierpliwe – każdy może potrzebować więcej czasu na zrozumienie danego zagadnienia, dlatego dobry lektor powinien to zrozumieć i wesprzeć w nauce;
• Pracują propartnersko – metody krzyku, grożenia, zastraszania czy ośmieszania to terror, na który absolutnie nie może sobie pozwolić profesjonalny nauczyciel;
• Mają empatię – najprościej mówiąc, lektor powinien umieć wczuć się w sytuację danego ucznia i nie robić czegoś, co mogłoby wywołać negatywne uczucia;
• Potrafią zarażać pasją – gdy uczniowie zobaczą, że nauczyciel to prawdziwy pasjonat, sami o wiele chętniej będą uczyć się danego zagadnienia;
• Umieją zaciekawić – idealne zajęcia to takie, w których godzina zegarowa mija jak kilka minut, a po lekcji pojawia się oczekiwanie na kolejne spotkanie z lektorem;
• Dobrze czują się z drugim człowiekiem – podstawa praktycznie każdego zawodu, który wymaga bezpośredniej interakcji z klientem lub uczniem;
• Posiadają kompetencje twarde – na koniec kwestia wiedzy i umiejętności, bez której nie możemy mówić o jakimkolwiek nauczaniu w szkole językowej;

Choć praca w szkole językowej nie jest dla każdego, to wciąż zawód ten cieszy się sporą popularnością. Poza przyzwoitymi zarobkami i względnie bezpieczną posadą, ogromne znaczenie ma możliwość spełnienia zawodowego. To poczucie, że nasze lata nauki, studiów i mnogość kursów owocują, przyczyniając się dla dobra innych. Taka satysfakcja zawodowa czasem bywa znacznie ważniejsza niż korzyści materialne.