Zakładając klub sportowy, będziesz musiał wybrać jego charakter prawny – czyli to, jak będzie on traktowany w obszarze prawno-administracyjnym. Często można spotkać się z komentarzami, że „klub sportowy” a „stowarzyszenie” to dwa tożsame pojęcia. Niektóre osoby twierdzą wręcz, że każdy klub sportowy musi być stowarzyszeniem. Nie jest to prawdą – klub sportowy to odrębna kategoria niż stowarzyszenia. Na czym polegają różnice i co może mieć wspólnego klub sportowy ze stowarzyszeniem? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

Klub sportowy – co to jest?

Zapewne większość osób jakkolwiek interesująca się sportem ma swój ulubiony klub sportowy. Fani piłki nożnej kibicują Bayernowi Monachium, miłośnicy siatkówki wspierają ZAKSA Kędzierzyn-Koźle, kibice szczypiornistek zachwycają się MKS Zagłębie Lubin, a pasjonaci amerykańskiej koszykówki dopingują Los Angeles Lakers. Zdecydowana większość osób nie interesuje się tym, jak pod względem administracyjno-prawnym funkcjonuje dany klub i nie jesteśmy tym szczególnie zdziwieni. Faktyczne zainteresowanie przychodzi w momencie, gdy grupa pasjonatów decyduje się powołać własny klub sportowy. Jest jednak różnica pomiędzy przywołanym wcześniej Bayernem Monachium a chłopięcą reprezentacją Szkoły Podstawowej numer 20 w Szczecinie, półprofesjonalnym zespołem Bielawianka Bielawa czy amatorami z Ciężkowianki Ciężkowice.

Mówiąc najogólniej, klub sportowy to podstawowa jednostka organizacyjna w zakresie danej dyscypliny sportowej. Kluby sportowe mogą występować w dwóch typowych dla siebie formach sportowych:

• Monosekcyjne (jednosekcyjne) kluby sportowe, zajmujące się tylko jedną jedyną dyscypliną sportową, np. klub siatkarski Jastrzębski Węgiel, który jest niezależny od np. drużyny piłkarskiej GKS Jastrzębie czy hokejowej JHK GKS Jastrzębie;
• Wielosekcyjne kluby sportowe, które pod jedną egidą zrzeszają co najmniej dwie różne dyscypliny sportu, np. klub WKS Śląsk Wrocław posiadający swoje drużyny piłki nożnej, piłki ręcznej, hokeja na lodzie, koszykówki oraz sekcje judo, zapasów, lekkoatletyczną, pływacką, strzelecką i podnoszenia ciężarów; 

Dlaczego o tym piszemy? Ponieważ podkreślamy, jak różne mogą być poszczególne kluby sportowe – niekiedy są to przedsięwzięcia, przez które przepływają dziesiątki milionów złotych, a czasami kameralne „zajawki” fanów z budżetem nieprzekraczającym kilka tysięcy złotych. Istotnym elementem każdego klubu sportowego, niezależnie od jego rozmiaru, jest jego osobowość prawna. O tym, jaką osobowość prawną mogą posiadać kluby sportowe napiszemy nieco niżej, teraz warto zdefiniować pojęcie stowarzyszenia zwykłego.

Stowarzyszenie – co to jest?

Drugi z elementów omawianego zagadnienia to stowarzyszenie, które jest ogólną nazwą administracyjno-prawną dla rozmaitych jednostek organizacyjnych. Same stowarzyszenia dzielą się na pięć podstawowych podgrup, w których wyróżniamy:

• Stowarzyszenia zwykłe;
• Stowarzyszenia rejestrowe (zarejestrowane w KRS);
• Stowarzyszenia JST (Jednostek Samorządu Terytorialnego);
• Związki stowarzyszeń zarejestrowanych w KRS;
• Kluby sportowe;

Wydawać by się mogło, że mamy już odpowiedź na tytułowe pytanie „czym się różni klub sportowy od stowarzyszenia?’. Postawienie kropki i zakończenie tekstu byłoby jednak sporym niedopowiedzeniem, warto bowiem zwrócić uwagę na specyfikę podmiotową obu jednostek. Omawiając pokrótce każdy z podmiotów:

• Stowarzyszenie zwykłe to prosta, „kameralna” struktura organizacyjna bez własnej osobowości prawnej;
• Stowarzyszenie rejestrowe jest nieco bardziej rozbudowane od zwykłego oraz posiada osobowość prawną;
• Stowarzyszenia JST działają ściśle przy samorządach terytorialnych, nie będą rozpatrywane w ramach naszego artykułu;
• Związki stowarzyszeń to coś, co możemy przyrównać do holdingu – kilka różnych stowarzyszeń działających pod wspólnym szyldem;
• Kluby sportowe to wyspecjalizowane, specyficzne formy stowarzyszeń, które mogą (ale nie muszą) posiadać osobowość prawną;

Ktoś mógłby powiedzieć, że kluby sportowe a stowarzyszenia działają trochę na zasadzie prostokąta i kwadratu – każdy klub sportowy to stowarzyszenie, ale nie każde stowarzyszenie to klub sportowy. Takie założenie byłoby jednak błędne – kluby sportowe mogą mieć rozmaite formy prawne. Nie zawsze muszą być sensu stricte klubami sportowymi, ale – jak w przypadku wcześniej przywołanego Jastrzębskiego Węgla – mogą być markami spółki akcyjnej. 

Formy prawne klubów sportowych

Zakładając klub sportowy, możemy zdecydować się na jedną z form funkcjonowania:

• Uczniowski Klub Sportowy;
• Stowarzyszenie wpisane do ewidencji starosty;
• Stowarzyszenie lub fundacja wpisana do KRS;
• Spółka kapitałowa, np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna;

Całość uszeregowaliśmy pod kątem częstotliwości występowania – najczęściej możemy spotkać się z UKS-ami oraz standardowymi klubami sportowymi, najrzadziej zaś ze spółkami kapitałowymi. Całość można rozwinąć następująco:

• Uczniowskie Kluby Sportowe funkcjonują praktycznie przy każdej szkole podstawowej i ponadpodstawowej, działają niezarobkowo; 
• Stowarzyszenia w ewidencji starosty to amatorskie lub półprofesjonalne kluby najczęściej zakładane przez miłośników, działają „dla idei”; 
• Stowarzyszenia z wpisem do KRS to półamatorskie lub profesjonalne kluby niższych lig, niekiedy nastawione na zarobek;
• Spółki kapitałowe to profesjonalne kluby głównie w czołowych ligach (pierwsze dwa, trzy szczeble) ukierunkowane przede wszystkim na zarobek;

Błędem byłoby więc stwierdzenie, że każdy klub sportowy to stowarzyszenie. Zaprzecza temu ostatni z punktów – spółki kapitałowe w świetle prawa nie są bowiem zaliczane do stowarzyszeń. To dopiero pierwsza z różnic między klubem sportowym a stowarzyszeniem – pozostałe przedstawiamy poniżej.

Różnice pomiędzy klubem sportowym a stowarzyszeniem zwykłym

Klub sportowy a stowarzyszenie zwykłe to szereg różnic, których trzeba być świadomym podczas rejestracji własnego klubu. O tym, jak założyć klub sportowy pisaliśmy kilka artykułów wcześniej – warto ponownie zajrzeć do przygotowanego wpisu. Po odświeżeniu ogólnej ścieżki rejestracji klubu sportowego, zwróćmy uwagę na różnice pomiędzy klubem sportowym a stowarzyszeniem zwykłym. To między tymi dwoma najpopularniejszymi formami funkcjonowania zachodzi najwięcej niejasności:

Różnica 1: Podstawa prawna działania

Stowarzyszenia zwykłe bazują na trzech aktach prawnych: regulaminie stowarzyszenia (sporządzany samodzielnie), ustawie o działalności pożytku publicznego i ustawie Prawo o stowarzyszeniach. Kluby sportowe działają w oparciu o cztery akty prawne: ustawa o sporcie (priorytet), statut klubu sportowego (sporządzany samodzielnie), ustawa o działalności pożytku publicznego i ustawa Prawo o stowarzyszeniach. Jeśli nie wiesz, jak napisać statut klubu sportowego, koniecznie zobacz jeden z naszych wpisów.

Różnica 2: Sposób rejestracji i osobowość prawna

Choć obie formy funkcjonowania wymagają wizyty w starostwie, to całość odbywa się w zupełnie innych rejestrach. Co więcej – wpisy te powodują zupełnie inne konsekwencje pod względem uzyskiwania osobowości prawnej. Stowarzyszenia zwykłe zostają wpisane do ewidencji stowarzyszeń zwykłych, w wyniku czego nie uzyskują osobowości prawnej. Natomiast kluby sportowe zostają wpisane do odrębnego rejestru klubów sportowych i tam już nabywają swoją osobowość prawną. Wskazuje na to artykuł 3 punkt Ustawy o sporcie, który stwierdza, że klub sportowy działa jako osoba prawna.

Różnica 3: Ilość osób potrzebnych do założenia

Każdy klub lub stowarzyszenie musi mieć swoich „ojców-założycieli”, jednak ich liczba różni się w poszczególnych organizacjach. Najmniejsza ich ilość jest potrzebna przy stowarzyszeniu zwykłym, gdzie wystarczą trzy osoby. Przy klubie sportowym liczba ta wzrasta do siedmiu, jednak jest pewne udogodnienie – założycielami UKSu mogą być również uczniowie i rodzice, nie tylko nauczyciele. Wystarczy więc, że dwóch uczniów-pływaków z rodzicami i trenerem przeprowadzą całą procedurę rejestracyjną i już jest możliwe funkcjonowanie jako klub sportowy. Uwaga: jeśli stowarzyszenie zwykłe zechce przekształcić się w rejestrowe, wówczas wymaga się piętnastu założycieli.

Różnica 4: Cele statutowe

Każdy klub sportowy i stowarzyszenie powinno mieć pewien sens działania, który wpisany jest do dokumentu założycielskiego. Przy stowarzyszeniach zwykłych panuje dowolność jeśli chodzi o cele, pod warunkiem że odnoszą się one do celów społecznych. Przykładowym celem może być zarówno „promocja aktywności fizycznej”, jak również „przeciwdziałanie chorobom cywilizacyjnym, w szczególności otyłości”. Przy klubach sportowych działania muszą być ściśle powiązane ze sportem. Oznacza to, że „promocja aktywności fizycznej” jak najbardziej może być wpisana do statutu, ale już „przeciwdziałanie chorobom cywilizacyjnym” nie będzie celem sensu stricte sportowym.

Różnica 5: Podmioty mogące zostać członkami

Wszelkie formy zrzeszeń nie miałyby sensu istnienia bez członków, którzy w naturalny sposób kształtują dynamikę stowarzyszenia. Nie wszyscy mogą jednak zostać członkami stowarzyszenia zwykłego. Mogą to jedynie być osoby fizyczne – podmioty gospodarcze nie mogą przynależeć do takiego stowarzyszenia. Natomiast w klubie sportowym członkami mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Zastrzeżenie dotyczące osób prawnych: w świetle prawa mogą one jedynie funkcjonować jako członkowie wspierający, nie stanowią oni „podstawę” klubu sportowego.

Różnica 6: Organy władztwa

Zarządzanie klubem sportowym i stowarzyszeniem nie może odbywać się na zasadzie samowoli – muszą zostać wyodrębnione pewne struktury władcze. Przy stowarzyszeniu władzę sprawuje zarząd lub osoba przedstawicielska upoważniona do reprezentacji całego stowarzyszenia. Nieobowiązkowo można również wyodrębnić organy nadzoru wewnętrznego, czyli komisję rewizyjną. Przy klubie sportowym obowiązkowe są trzy elementy zarządzania: zarząd, do którego należy pewna część decyzyjności, walne zebranie, która realizuje element demokracji oraz komisja rewizyjna, czyli organ nadzorujący działanie tak zarządu, jak i walnego zebrania. 

Różnica 7: Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej

Działalność gospodarcza to źródło zarobkowania dla klubu sportowego, ale już nie dla stowarzyszenia zwykłego. Dlaczego? Ponieważ w celu prowadzenia działalności gospodarczej konieczny jest wpis w KRS. Kluby sportowe mogą (ale nie muszą) zawnioskować o taki wpis w celu prowadzenia działalności. Stowarzyszenia zwykłe nie mogą, a jeżeli zechcą prowadzić działalność, obowiązkowo będą musiały przekształcić się w stowarzyszenie rejestrowe. To jest jednak zupełnie inny rodzaj stowarzyszenia, który jest znacznie bardziej rozbudowany od stowarzyszenia zwykłego.

Różnica 8: Odpłatność prowadzonych działań

Kolejnym elementem zarobkowania jest odpłatność prowadzonych działań, czyli „możliwość monetyzacji” działań własnych. Co prawda, stowarzyszenia mają obowiązek zbierania składek, jednak odpłatność działań występuje tylko przy klubach sportowych. Stowarzyszenia zwykłe obligatoryjnie działają nieodpłatnie, co widać chociażby przy organizacji wydarzeń na linii zawodnicy – kibice. Kluby sportowe mogą zażądać wynagrodzenia za przykładowy trening otwarty dla publiczności czy zwiedzanie stadionu, zaś stowarzyszenia zwykłe już nie.

Różnica 9: Oddziały terenowe

Czasami organizacja cieszy się na tyle dużym zainteresowaniem, że możliwe jest utworzenie oddziału terenowego w innym miejscu niż bazowa jednostka. Przykładowo, widać to szczególnie wśród klubów sportowych o profilu strzeleckim, których zawodnicy startują w licznych dyscyplinach. Możliwe jest istnienie „matki” klubu sportowego znajdującego się np. w Świdnicy, gdzie dostępna jest strzelnica pneumatyczna. Oddział terenowy w Biernacicach z kolei będzie skupiać zawodników strzelających konkurencję trap i skeet. Oddział terenowy w Ząbkowicach Śląskich zaś to domena zawodników strzelających tzw. konkurencje dowolne. Wciąż jednak wszystkie oddziały startują pod szyldem „matki” klubu sportowego. Sytuacja ta nie jest możliwa w przypadku stowarzyszeń zwykłych, gdzie nie można tworzyć oddziałów terenowych.

Klub sportowy a stowarzyszenie – podobieństwa

Klub sportowy a stowarzyszenie zawiera różnice, które niezaprzeczalnie wpływają na funkcjonowanie danej jednostki. Nie bez powodu jednak te dwie formy zrzeszenia są niekiedy ze sobą mylone. Istnieją bowiem pewne elementy tożsame tak dla klubów sportowych, jak i stowarzyszeń. Przykładowo, zarówno klub sportowy, jak i stowarzyszenie może ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. Dzięki temu taki podmiot będzie mógł otrzymać 1% podatku dochodowego od osób fizycznych i uzyska zwolnienie od rozmaitych podatków (m.in. CIT, podatek od nieruchomości). Obie jednostki mogą także prowadzić we własnym zakresie zbiórki publiczne na cele statutowe, ubiegać się o dotacje oraz przyjmować darowizny.

Tak naprawdę na tych dwóch elementach podobieństwa się kończą. Nie wnikamy w harmonogramy funkcjonowania, jak np. obligatoryjność treningów, finansowanie wyjazdów klubowych czy możliwość uczestnictwa w rozmaitych zawodach. Warto jednak zwrócić uwagę, że zarówno kluby sportowe, jak i stowarzyszenia potrzebują odpowiednich narzędzi do funkcjonowania. Każdemu kierownikowi sportowemu polecamy udogodnienie pod postacią ActiveNow. Dzięki niemu możliwe będzie zarządzanie uczestnikami oraz prowadzącymi – w tym wypadku mogą to być poszczególni zawodnicy oraz trenerzy. Przejrzysty harmonogram dnia w postaci kalendarza ułatwi orientację w życiu klubu lub stowarzyszenia. Monitoring płatności dodatkowo będzie wskazywać, kto opłacił składki członkowskie, a kto ma zaległości. Wypróbuj ActiveNow i przekonaj się, jak pomocne może być takie narzędzie!